هفته نامه پیغام

هفته گذشته گفتم که اگر چه، مدرنیته بر بنیاد فردگرایی استوار شده است و یکی از شعارهای اصلی اش حفظ و توسعه فردیت است اما در عالم واقع، اغلب ما خواسته و عمدتا ناخواسته، به شدت در هیاهویِ این جهان گم شده ایم و فردیت خود را از دست داده ایم، به اشتهای دیگران می اندیشیم، سخن می گوییم و رفتار می کنیم. همچنین بر این نکته تاکید کردم که یکی از راه های حفظِ تَه مانده های هویتِ فردی و این جا با تسامح بگویم تفرد، مطالعه فلسفه و راهکارهای فلسفه های وجودی است. آن ها می توانند در این باره به ما کمک کنند.

اگزیتانسیالیسم ها معتقدند: تفرد را مي توان از نظر وظيفه شناختي يا ارزش وظيفه شناختي(اخلاق) به پنج مرحله تقسيم نمود، اين پنج مرحله ، پنج مرحله از خود شناسي است. 1) خودت باش 2) خودت را باش 3) خودت را بشناس 4) وضع مطلوب خودت را بشناس 5) از وضع موجود به سوي وضع مطلوب هميشه در حرکت باش.

1- خودت باش: يعني چنان رفتار كنيم كه باطن مان با ظاهرمان يكي باشد. اگر مطلبي را معتقد نباشيم، اظهار عقيده نكنيم و اگر به عقیده ای ايمان نداشته باشيم نسبت به آن اظهار ايمان نكنيم، اگر کسی یا چیزی را دوست نداشته باشيم، نسبت به آن اظهار دوست داشتن نكنيم. چيزي كه بر اساس محافظه كاري، مصلحت اندیشی و غیره بیان می شود در واقع نوعي ريا و نفاق است، همه اينها مصاديق خود نبودن است.  يكي از نشانه هاي صداقت همين است كه بودمان با نمودمان يكي باشد. يعني اگر فرضاً من تنها در خانه بودم دو عدد نان مي خوردم حالا كه به مهماني آمدم براي خوب نشان دادن خودم به تكه اي نان اكتفا كنم، اين مظهر خود نبودن است. بر همين زمينه است كه شاعراني مثل حافظ مي گويند:
در ميخانه ببستند خدايا مپسند /  كه در خانه تزوير و ريا بگشايند
و يا
واعظان كاين جلوه در محراب و منبر مي كنند /   چون به خلوت مي روند آن كار ديگر مي كنند
مشكلي دارم ز دانشمند مجلس بازپرس  /    توبه فرمايان چرا خود توبه كمتر مي كنند

2- خودت را باش: يعني فقط نگران سرنوشت خودت باش. در واقع نوعي طرز تفكر فرد گرايانه (individualistic) داشتن، نه تفكر جمع گرايانه داشتن. البته لازم به ذكر است كه نگران خود بودن نتيجه آن نمي شود كه نسبت به جامعه بي تفاوت باشيم . خودت را باش يعني براي سود رساندن به خودت به فكر جامعه هم باش و اين فرق است بين كسي كه با نگراني از سرنوشت خود به امور جامعه مي نگرد و كسي كه تنها به فكر خود است. فرضاً اگر در كشتي نشسته ايم و من نمي گذارم كه شما كشتي را سوراخ كنيد به اين دليل است كه من نگران سرنوشت خود هستم و از اين بابت براي همه دلسوزي مي كنم. اين نگراني باعث مي شود كه ديگران هم غرق نشوند . پس نفعي است كه درست است و براي من است اما شامل ديگران نيز مي شود. پس خودت را باش لزوماً معناي خودپسندي مذموم اخلاقي را ندارد. ممكن است خود بودن كسي باعث شود همه فعاليتهاي او سرانجام به سود جامعه تمام شود. اما مهم غرض و انگيزه فرد است. به سخن كوتاه خودت را باش يعني براي سود رساندن به خودت فكر جمع و جامعه هم باش.

3- خودت را بشناس: اين همان آموزة سقراط است. يعني سعي كنيم تصويري كه از خود داريم هرچه بيشتر با واقع مطابقت داشته باشد. بنابراين هر انساني چند گونه تصوير مي تواند از خودش داشته باشد.
الف: خودي كه واقعاً هست 
ب: خودي كه خيال مي كند آن گونه هست 
پ: خودي كه ديگران خيال مي كنند من آن هستم 
د: خودي كه من خيال مي كنم كه ديگران خيال مي كنند كه من آن هستم. به هر حال خودت را بشناس به اين معناست كه تصوير الف و ب  بايد مطابق يكديگر در آيند. يعني آن خودي كه واقعاً هستم با خودي كه خيال مي كنم آن گونه هستم مطابق باشند. اگر چنين شود خود شناسي انجام شده است. البته در اين كه انطباق كامل صورت گيرد يا نگيرد خود "كي يركه گور" ادعايي ندارد اما توصيه مي كند كه در جهت انطباق هر چه پيش برويم بهتر است. بنابراين كسي كه مي خواهد خود را باشد بايد خود را بشناسد و هر چه در اين ارتباط هست، شناخت آن ضروري است. لذا در شناخت اشياء و مباحثي كه به خود شناسي ارتباطي ندارد  سودي نيست.

4- وضع مطلوب خودت را بشناس: در حالت سوم وضع موجود شناخته مي شد. اما در اين مرتبه شناخت وضع مطلوب مورد نظر ماست. يعني وضع مطلوب را شناسايي و به سمت آن حركت كنيم.

5- از وضع موجود به سوي وضع مطلوب هميشه در حرکت باش: يعني در هر حالتي كه هستيم، چه خشمگين و چه شاداب حالت دوگانه به خود نگيريم و هميشه درصدد باشيم كه از وضع موجود به سمت وضع مطلوب در گذر باشيم. به سخن كوتاه دمدمي مزاج نباشيم بلكه در راه خود راسخ باشيم و تحت تأثير شرايط قرار نگيريم. (خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه)

  منبع: پایگاه خبری تحلیلی پیغام
       لینک مستقیم   :   http://peigham.ir/shownews.aspx?id=124454