بنیاد حقوقی بهمن کشاورز با برگزاری نخستین همایش خود تحت عنوان« اخلاق و حقوق» روز سه شنبه نهم مهر ماه در دانشکده حقوقی دانشگاه تهران رسما آغاز به کار نمود.در این همایش ابتدا کریم کشاورز فرزند زنده یاد بهمن کشاورز ضمن خیر مقدم خدمت حاضرین در همایش تاسیس این بنیاد را در ارستای ادامه خدمت بهمن کشاورز به ایران عزیز تکلیف خود و خواهرش شهربانو بهارك كشاورز و مادر خود بانو کامیلا افروخته دانستند. و اضافه نمود بنیاد می کوشد تا با آسان سازی آموزه های حقوقی در آگهی بخشی همگانی به حقوق در جامعه نقش ایفاد کرده و اخلاق و حقوق را در میهن عزیز گسترش نماید.
سپس دوست ديرين زنده یاد كشاورز، تيمسار دكتر سعيد ملك زاده، رئيس هيات أمنا بنياد به تشريح اهداف بنياد و قرائت مقدمه اساسنامه بنياد پرداخت .و به دنبال آن دكتر محمدرضا تخشيد ریاست دانشکده حقوق دانشگاه تهران از اوصاف بارز شخصيتى استاد كشاورز خصوصا اخلاق ايشان ياد كردند و تاسيس بنياد حقوقی کشاورز را حرکتی ارزشمند در رشد آگهی بخشی حقوقی دانست.
سخنران دیگر همایش اخلاق و حقوق دكتر سيد محمود مصطفوى كاشانى بودند که در خصوص ریشه فساد گفتند : ریشههای «فساد» در تجاوز به حقوق مردم و پایمال کردن حکومت قانون در کشور است.و بیان نمودند قطعا برگزاری دادرسی عادلانه و حکومت قانون آرزوی ملتها در سراسر جهان است و ایران هم که یک تمدن کهن دارد در این راستا تلاشهای فراوانی کرده است.برای فهم این اتفاق باید تاریخ حقوق را بررسی کنیم. در کشورهای جهان دانش حقوق نوپاست و در تاریخ کهن جهان بیش از سه قرن از پیدایش دانش حقوق و تلاشها برای حقوق انسان نمیگذرد، در قرن هفدهم در انگلستان اندیشمندانی به حقوق مردم در زمینه آزادی، حق حیات و حق مالکیت تاکید کردند و اصرار کردند قانون نباید از اراده شاهان سرچشمه بگیرد و قوانین خلقالساعه نباید تصویب شود و اراده مردم باید از طریق نمایندگانشان پشتوانه قانون باشداصل تفکیک قوا در انگلستان پایه ریزی شد و پارلمان به وجود آمد.
در فرانسه، اعلامیه حقوق بشر و شهروند، رویکرد بسیار باارزشی در تاریخ حقوق جهان است. این اعلامیه در ۱۹ اوت ۱۷۸۹ یعنی ۲۳۰ سال پیش در مجلس ملی فرانسه تصویب شد و من هربار که آن را میخوانم به چیز جدیدی دسترسی پیدا میکنم. مقدمه این اعلامیه این است که بیاحترامی و تجاوز به حقوق مردم عامل اصلی بدبختی ملتها و فساد دولتها است. وقتی به حقوق مردم تجاوز میشود، مردم تحقیر میشوند جامعه به بدبختی و دولت به فساد کشیده میشود.
چرا امروز که فساد در کشور ما گسترش پیدا کرده فرصت بیان این حقیقت داده نمیشود؟
این فساد ریشههایش در تجاوز به حقوق مردم و پایمال کردن حکومت قانون در کشور است و بیان این واقعیتها کار حقوقدانان است.
بخشی از این مسئولیتها برعهده وکلای دادگستریست زیرا وکلا سوگند یاد کردهاند که از حق و حقوق مردم و از قانون دفاع کنند و دفاع از قانون اساسی است که زمینه دادرسی عادلانه را فراهم میکند و اگر از قانون اساسی دفاع نشود، امنیت ملی به خطر میافتد.
در زمان رئیس جمهوری که ادعای آزادیخواهی میکرد، ماده ۱۸۷ را در لایحه برنامه پنجساله سوم آوردند که اختیار صدور پروانه مشاوره حقوقی را به قوه قضائیه بدهند در حالی که این کار خلاف نص صریح اصل ۱۵۶ و ۱۵۸ قانون اساسی است.
خوشبختانه وکلای دادگستری با تمام قوا در برابر این اقدام ایستادگی کردند و امروز اگر به مجله کانون وکلا دادگستری مراجعه شود اعتراضات کانونهای وکلا و کانون وکلا مرکز بازتاب گستردهای دارد. شگفتآور است که بعد از اینکه مجلس بودجه اجرای ماده ۱۸۷ را حذف کرد، همان دولت خاتمی تبصرهای آورد در بند ج تبصره ۳۲ لایحه بودجه سال ۸۰ که بودجه اجرای ماده ۱۸۷ را تامین کند ولی با تلاش کانون وکلا دادگستری مرکز مجلس بودجه را رد کرد. ۶ بار نمایندگان مجلس ماده ۱۸۷ را حذف کردند ولی شورای نگهبان با اعلام اینکه خلاف اصل ۱۵۶ و ۱۵۸ قانون اساسی است، گفت باید این ماده سر جای خودش بماند.
ما ۲۵ کانون وکلا در سطح کشور داریم، آیا اینها نمیتوانند وکیل تربیت کنند، نمیتوانند در خدمت دستگاه دادگستری باشند. امیدوارم که این جلسه که به همت دوستان آقای کشاورز برگزار شده است الهامبخش وکلای دادگستری و کانونهای وکلا باشد که در دفاع از حقوق حرفهای خودشان کوتاه نیایند
سخنران دیگر همایش دکتر عیسی امینی رییس کانون وکلای دادگستری مرکز بودند. ایشان گفتند: خیلی خوشحالم که در دانشگاه تهران هستم، دانشگاهی که ۱۱ سال در آن افتخار تلمذ را داشتم. همچنین اضافه نمود: بعد از فوت استاد کشاورز، تمام صفحات اول روزنامهها به مرحوم کشاورز اختصاص داشت، بسیار عجیب بود. چرا؟ شاید برای خوب بودن و باسواد بودن و ... ایشان بوده است اما قطعا دلیل مهمی دارد. رسانه نقش مهمی را دارد. موثر بودن شخصیت استاد کشاورز بود و ما باید در این صفت دنبال آن بگردیم. این موثر بودن چیست. چرا موجب شد این انسان تا این حد اثرگذار بوده باشد.وی با بیان به اینکه رسانهها مهماند اما در کشورهای درحال توسعه مهمترند، گفت: اولین وصف استاد این بود که فعال مدنی بود و فعال سیاسی نبود البته نمی خواهم سیاست را تخطه کنم. دومین وصف مرحوم کشاورز دوری از هیجانات است و فشارهای زیادی بوده است ولی از هیجانات به دور بودند.
وی با بیان اینکه استاد کشاورز بسیار در روزنامهها حضور داشت گفت: انسان ذاتا دیده شدن را دوست دارد. بعضیها صبح تا شب در روزنامه می نویسند، ولی اگر بتوانیم طوری بنویسیم که هم اثر بگذارد و هم مخاطب را حس و لمس کند، این شخص در بطن جامعه حضور دارد. او کوتاه می نوشت ولی خوب می نوشت و جان مطلب را بیان می کرد. این هنر بزرگی است.
وی با بیان اینکه یکی از ویژگی های دیگر استاد کشاورز، شجاعت است گفت: بدون شجاعت نمی شود این صنف را نگه داشت زیرا همین رسانه ملی یکی از هنرهایش این است که نهادهای مدنی را به زیبایی انتخاب می کند و باظرافت تخریبش می کند
وی افزود: یکی از اوصاف استاد کشاورز شجاعت بود. چه کسی گفته کنار نهاد مدنی، نهاد دیگری بسازید و هر سال آزمون داشته باشد. این زیرسوال بردن اعتبار محاکم و قانون گریزی است و مبارزه بافساد نیست. یکی دیگر از اوصاف مرحوم کشاورز توجه ایشان به مضامین اجتماعی بود و اجتماع نویس بود.
همچنین بیان داشت: اطمینان دارم هیچ حکومت وکشوری پیشرفت نمی کند و به توسعه پایدار نمیرسد مگر با حکمرانی قانون و اجرای قانون. کانون وکلای مستقل امروز پایدار میماند و هر لحظه ای که تعلیق در این اقتدار رخ دهد، همان لحظه تعلیق در سلامت رخ می دهد. اگر وکیل مستقل تحمل نمی کنید پس قاضی مستقل وجود ندارد.
وی افزود: من افتخار دارم که ایرانیام. نه مهاجرت کردهام و نه اتهام دیگری دارم. سعید مرتضوی هم دنبال وکیل مستقل می گشت و روسای مرکز مشاوران هم ماهها ماندند تا پروانه وکالت را از من بگیرند. پس این امر نشان می دهد با اصالتیم.
پایان بخش این همایش دکتر مرتضی شهبازی نیا رییس اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران که عضو هیات امنای بنیاد حقوقی کشاورز نیز هستند به کوتاهی سخنرانی نمودند و گفتند : مرحوم بهمن کشاورز به عنوان یک وکیل ممتاز و الگویی پیش روی ما است.
ایشان ضمن گرامی داشت یاد و خاطره بهمن کشاورز گفت: حسرت می خورم که از فرصت در کنار استاد کشاورز بودن کم استفاده کردم و یکی از فقدان های زندگی ام درگذشت ایشان بود.
وی با طرح این سوال که چرا مرحوم کشاورز محبوب وتاثیرگذار وفقدانش سخت بود، گفت: مرحوم کشاورز در اخلاق فردی متواضع و با ادب و دارای سلامت نفس بودند ولی کشاورز از این جهت محبوب نبود و بعنوان دانشمند و استاد برجسته دانشگاه محبوب نبود بلکه مرحوم کشاورز به عنوان وکیل شهرت داشت و سخت ترین کار این است زیرا وکالت در همه جای دنیا با ذهنیت منفی در جامعه روبرو است.
وی افزود: وکالت سرزمین تعارضها و تعارض ارزشها و اعتقاد به حکومت است و در این قلمرو درست عمل کردن سخت است.
همچنین اضافه کرد: استقلالی که به نهاد وکالت دادهاند را امتیاز تلقی می کنیم ولی اینگونه نیست زیرا وظیفه سنگینی است. علت این است که تعهد دادیم و آن هم تعهد حاکمیت به قانون است.
وی ادامه داد: من نمی توانم وکیلی باشم که به دنبال رانت باشم ولی دم از استقلال بزنم. وقتی می توانم مستقل باشم که پاکدست باشم. آنچه که اقای کشاورز را برجسته کرده بود این بود که وکیلی در سطح اجتماع محبوب و شناخته شده بود. بخاطر این بود مردم فکر می کردند استقلالی که به او بخشیدند را درست انجام می دهد. دغدغه های مردم در این زمینه از زبان کشاورز بیان می شد و به همین دلیل وقتی رفت یک بیانیه ای از روزنامه نگاران صادر شد، مبنی براینکه با فقدان ایشان خلایی در این عرصه یعنی همان مطالبه حاکمیت قانون ایجادشده است. این همان چیزی است که باید از آن درس بگیریم.
رییس اسکودا گفت: مسئولین بنیاد حقوقی زنده یاد کشاورز متوجه باشند که چه مسئولیت سنگینی برعهده دارند.
وی افزود: مرحوم کشاورز به عنوان وکیل ممتاز بودند واین الگو پیش روی ماست. ما اگر میخواهیم بمانیم و جامعه حقوقی وظیفه اش را انجام دهد راهش این است که از غفلت از مسئولیت اجتماعی بیرون بیاید. وظیفه این است که مراقبت کنیم، همان کاری که مرحوم کشاورز میکرد.
ناگفته نماند در این همایش از سخنان کوتاه و شعر زیبای دکتر سید محمد هاشمی استاد مسلم حقوق اساسی همگان بهره بردند و یکی از دوستداران جناب استاد کشاورز به نمایندگی از جمع دوستداران ایشان دلنوشته ای ادبی را بیاد استاد قرائت نمودند
در پایان سروده ی جناب دکتر سید محمد هاشمی که در اهمیت استقلال کانون وکلای و اهمیت آن در دادرسی عادلانه سروده اند تقدیم می گردد.
قضاوت ، وکالت، عدالت عجین
تو احقاق حق را در آنجا ببین
قضاوت به فرمان تو راه رهبر است
وکالت به وجدان تو راه رهور است
قضاوت ف وکالت ، به سان دو بال
عدالت برآن دو کند اتّکال
توازی بود رکن دوم وثوق
توازی نهاد و توازی حقوق
چو قاضی فراشوکت دولت است
وکیل دعاوی حق ملّت است
تعامل، تنازع در این ماجرا
که در جمع اضداد شویم مبتلا
سیاست فرگیر و حق مستحیل
و اصحاب دعوا در این ره ذلیل
سزد رهنمودِ هُمام خرد
از این ماجرا راه سالم برد
بود راه چاره در این آب و گل
وکالت، قضاوت شو مستقل
سیاست گریز و عدالت گزین
نمادی خجسته در این انگبین
نهاد وکالت بود راه کار
ز تحکیم کانون شود آشکار
بیائید با هم همآوا شویم
به استقلال کانون مهیا شویم
گزارش تصویری همایش اخلاق و حقوق بنیاد حقوقی بهمن کشاورز
عکس: رسول سعادت نیا
متن سخنرانی ها تلخیصی از سایت ایسنا