پلیس در برخورد با متهم مکلف به رعایت قانون است
رسول سعادت نیا- وکیل دادگستری در یادداشتی درباره انتشار فیلم سخنان یکی از امرای ناجا درخصوص دستگیری یک متهم که در فضای مجازی بازخورد زیادی هم داشت، این چنین نوشت«ا توجه به  مقررات  برخورد با متهم نه تنها کتک زدن متهم مجاز نیست بلکه هرگونه رفتاری که موجب اذیت و آزار، خوار و خفیف کردن متهم باشد ممنوع است.»
كدخبر: 123706
1399/10/16

رسول سعادت نیا- وکیل پایه یک دادگستری

بازخورد انتشار فیلم  سخنان یکی از امرای ناجا در فضای مجازی به مامورین تحت امر در خصوص دستگیری متهم در جرائم مشهود مبنی بر اینکه « اگر[در] صحنه درگیری گرفتید، من ببینم اینجا سالم وایساده، باید پاسخ بدید چرا سالمه..؟ توصحنه ی درگیری اگر قمه دستش بوده آلان بایستی دست شکسته من ببینم.. من باید ببینم که نیم تنش دیگه افتاده ..»

 سوالی که ذهن هر بیننده را به خود مشغول می کند  این است که قانون درباره نحوه برخورد پلیس با متهمین حین ارتکاب جرم چه می‌گوید و آیا اصلا مأموران پلیس حق برخورد  و ضرب و شتم مرتکب در جرائم مشهود را دارند یا خیر؟

درپاسخ بایست گفت شأن انسان و رعایت کرامت وجودی او از  جمله موضوعاتی است که  مورد تاکید همه ی آئین ها بویژه اسلام  است و در اسناد بین المللی و قوانین مملکتی به کرات به آن پرداخته شده  است از جمله اینکه برابر  ماده ۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ «همه افراد بشر آزاد و با حیثیت و حقوق یکسان زاییده می شوند و دارای موهبت خرد و وجدان هستند و با یکدیگر با روحیه برادری رفتار کنند.»

با نگاهی به  قوانین و مقررات داخلی از جمله مقررات حاکم بر حقوق شهروندی در می یابیم که متهم حتی در جرائم مشهود نیز دارای  حقوقی است که رعایت آن مورد تاکید قانون گذار است و هرگز نمی توان به داعیه اینکه فردی مرتکب جرمی شده است به بیش از آنچه که در قانون آمده با او برخورد نمود. زیرا مطابق اصلی ۳۹قانون اساسی: «هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی و تبعید می‌شود ممنوع و موجب مجازات است».

 به علاوه طبق بند ۱ ماده واحده قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی ؛ کشف و تعقیب جرایم و اجرای تحقیقات و صدور قرارهای تأمین و بازداشت‌موقت می‌باید مبتنی بر رعایت قوانین و با حکم و دستور قضایی مشخص و شفاف صورت‌گیرد و از اعمال هرگونه سلایق شخصی و سوء‌استفاده از قدرت و یا اعمال هرگونه‌خشونت و یا بازداشت‌های اضافی و بدون ضرورت اجتناب شود.

همچنین برابر بند ۳ و ۴ قانون احترام به حقوق شهروندی؛ محاکم و دادسراها مکلفند حق دفاع متهمان و مشتکی عنهم را رعایت کرده و ‌فرصت استفاده از وکیل و کارشناس را برای آنان فراهم آورند.و با دادخواهان و اشخاص در مظان اتهام و مرتکبان جرایم و مطلعان از وقایع و ‌کلاً در اجرای وظایف محوله و برخورد با مردم، لازم است اخلاق و موازین اسلامی کاملاً‌ مراعات گردد.

افزون براین در  بند ۶ و ۷ ماده واحده فوق  تاکیده شده (بند 6) در جریان دستگیری و بازجویی یا استطلاع و تحقیق، از ایذای افراد نظیر بستن‌چشم و سایر اعضاء، تحقیر و استخفاف به آنان، اجتناب گردد.(بند7) بازجویان و مأموران تحقیق از پوشاندن صورت و یا نشستن پشت سر متهم یا‌ بردن آنان به اماکن نامعلوم و کلاً اقدام‌های خلاف قانون خودداری ورزند.

 بنابراین با توجه به  مقررات  برخورد با متهم نه تنها کتک زدن متهم مجاز نیست بلکه هرگونه رفتاری که موجب اذیت و آزار، خوار و خفیف کردن متهم باشد ممنوع است .

ودر فرضی که مامورنیروی انتظامی با متهم برخورد خلاف قانون نماید رفتار پلیس خاطی مشمول ماده 157 و 570  قانون مجازات اسلامی  بوده و دفاع در برابر آن جایز و مرتکب نیز مستحق برخورد قانونی است چرا که در این مواد به صراحت آمده است« درصورتی که نیروی نظامی از حدود وظیفه خود خارج شود به طور مثال برای بازداشت یک متهم اورا مورد ضرب شتم قرار دهد و همچنین احتمال این باشد که این اقدامات منجر به آسیب جسمی ،شرفی و… شود دفاع جایز است.»« ‌ماده 570 - هر یک از مقامات و مأمورین وابسته به نهادها و دستگاههای حکومتی‌که برخلاف قانون، آزادی شخصی افراد ملت را سلب کند یا آنان را از حقوق مقرر درقانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران محروم نماید علاوه بر انفصال از خدمت و محرومیت یک ‌تا پنج سال از مشاغل حکومتی به حبس از دو ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

یادمان باشد هرگزفرمان خلاف قانون آمر قانونی موجب معافیت مرتکب از مجازات  فعل مجرمانه نیست. و کوشندگان امنیت و آرامش ایران عزیزمان بی گمان می کوشند تا با رعایت اصل حاکمیت قانون حقوق متهمین را نیز پاس داشته و موجب امنیت روز افزون جامعه را فراهم نمایند  

 

منبع: