یکی دیگر از علل سرگردانی ما آدم ها در این دنیای پهناور این است که نتوانستیم میان رهایی از بت های ذهنی با اسطوره ها و اُسوه ها تفاوت قائل شویم. این روزها به خصوص در جوامع در حال توسعه پیوسته تبلیغ می شود: بی چاره ملتی که گرفتار بت های ذهنی است و پیوسته به دنبال این و آن شخصیت برجسته می گردد تا از او بت بسازد و آن بت را نیایش کند و از خود سلب آزادی و اختیار کند و... اگر چه این، سخنی به حق است اما مساله این است که جامعه ای که اسطورها و اُسوه های خود را حذف می نماید چگونه می تواند کشتی خود را در این "شب تاریک و بیم موج"، بدون ناخدا از گرداب های هایل برهاند؟
به گمان من همان طور که تاریخ به دفعات متعدد نشان داده است: بت سازی و بت بازی نتیجه ای جز شکست در پی ندارد، حذف اسطوره ها و اسوه ها نیز نتیجه ای جز شکست در پی نخواهد داشت. شاید راه مناسب این باشد که از ظرفیت های اسطوره ها و اسوه ها برای خروج از بحران ها و رسیدن اهداف استفاده کنیم و در عین حال بسیار مواظب باشیم و گوش چشم خود را یکسر نبندیم و از اسطوره ها و شخصیت های بزرگ که اُسوه های قابل احترام بوده اند، بت نسازیم.
استاد فرهیخته و ارجمند، دکتر محمود سریعالقلم در سلسله مباحث معرفی شخصیتها و کشورهایی که توانستند در مسیر توسعه قدمهای درستی بردارند به معرفی ۳۰ ویژگی نلسون ماندلا پرداخته است، شناخت این ویژگیها می تواند معیارهایی نسبتا قابل اطمینان برای انتخاب رهبران جامعه باشد.
ویژگی های این صدای نامیرایِ آفریقای جنوبی و جهان هستی عبارتاند از:
۱- ۶۷ سال برای مبارزه با نژادپرستی در آفریقای جنوبی تلاش کرد.
۲- ۲۷ سال زندانی کشید. ۱۸ سال آن را در زندانی با ابعاد: ۲/۷۰ * ۲/۱۰ متر.
۳- معتقد بود نفرت، مانع فکر کردن منطقی میشود.
۴- پس از آزادی از زندان از مردم خواست از سفیدپوستان انتقام نگیرند و آنها را ببخشند.
۵- فراتر از استدلال، از طریق احترام به انسانها، به دستاوردهای بزرگی دست یافت.
۶- از زندان به صورت مکاتبهای لیسانس حقوق خود را از دانشگاه لندن گرفت.
۷- به مردم گفت: اگر میخواهید با مخالف به صلح برسید باید با او کار کنید و با او شریک شوید.
۸- معتقد بود سختتر از تغییر جامعه، تغییر خود است.
۹- در پی شوکت فردی (Self- glory) نبود.
۱۰- ایرادها و اشتباهات خود را مخفی نمیکرد.
۱۱- کنترل عمیقی بر احساسات و رفتار خود داشت.
۱۲- در مراسم تحلیف ریاستجمهوری از زندانبان خود (Christo Brand) به عنوان مهمان ویژه دعوت کرد.
۱۳- وقتی رئیسجمهور بود از قاضی (Percy Yutar) که او را به اعدام محکوم کرده بود برای شام دعوت کرد.
۱۴- معتقد بود تا فقر از میان نرود، آزادی به دست نمیآید.
۱۵- توان قابل توجهی در اجماعسازی میان نیروهای مختلف سیاسی داشت.
۱۶- بر تدوین قانون اساسی آفریقای جنوبی دقیق نظارت کرد: سندی که تحسین جهانیان را به همراه داشت.
۱۷- میگفت بهترین روش شناخت یک کشور، شناخت وضعیت زندانهای آن است.
۱۸- همیشه در حال یادگیری بود.
۱۹- هر که او را ملاقات کرد، گفت: ماندلا با دقت و علاقه گوش میکند.
۲۰- هر چه از او تمنا کردند، کاندید دورۀ دوم ریاستجمهوری نشد. فقط پنج سال رئیسجمهور بود.
۲۱- نام بیوگرافی خود را گذاشت: راه طولانی آزادی.
۲۲- به طور واقعی و پایدار، متواضع و از خود گذشته (Selfless) بود.
۲۳- ذاتاً با پرنسیب بود. دیگران احساس حیلهگری از جانب او نمیکردند.
۲۴- قدرت و لذتِ از قدرت بسیاری از رهبران آفریقایی را آلوده کرد. ماندلا فراتر از همۀ آنها عمل کرد و چهرۀ ماندگار تاریخ شد.
۲۵- معتقد بود آموزش، مؤثرترین روش تغییر جهان است.
۲۶- مظهرِ بهرهبرداری از سَمبُلها بود: شمارۀ زندان خود را به عنوان ابتکار عملی در مبارزه با بیماریها در آفریقا گذاشت (۴۶۶۶۴ Initiative).
۲۷- از ۲۵۰ دانشگاه و مؤسسه، جایزۀ صلح و دکترای افتخاری گرفت.
۲۸- به خاطر محبوبیتِ جهانی، سازمان ملل، ۱۸ ژوئیه هر سال (روز تولد او) را به عنوان روز بینالمللی نلسون ماندلا ثبت کرد.
۲۹- هم انسانِ شریفی بود و هم سیاستمدار بود.
۳۰- میگفت: مرا با موفقیتهایم نسنجید بلکه با تعداد دفعاتی که سقوط کردم و مجدداً برخاستم ارزیابی کنید.