"وقتی من به دنیا آمدم، نامادری پدرم به مادرم گفت: برای زاییدن این بچه زشت، چرا این همه درد؟ و این در حافظه خانواده همیشه باقی ماند و من برای این خیلی جنگیدم و تلاش و مبارزه من از اینجا شروع میشود."
گمان نمی کنم سهمگین تر از این، واژه هایی وجود داشته باشد تا بتواند کودکی را که با هزار امید و آرزو و احساس و عاطفه دخترانه، چشم بر خویش و جهان گشوده است، بی هیچ مقدمه و موخره ای به ناگهان و برای همیشه نابود کند...
من هم که امروز این جمله را بازنویسی می کنم و از پس 53 سال تجربه درد و اندیشیدنِ در باره رنج با شما سخن می گویم، هرگز نمی توانم ذرّه ای از دردها و رنجِ های جانکاه و بیشماری را که ایران ما بر دوشِ نحیفِش کشید و با تمام وجود نازکش چشید، با شما و حتا با خودم در میان بگذارم.
اعماقِ سیاهِ درد و رنج و فاجعه را تنها دخترکانی می دانند که آن چنان زشت و لوچ و بدترکیب همچون ایران درودی، پا به این دنیای سخت نابرابر گذاشته اند. دخترکانِ اندوه و غربت که روزی هزار بار می میرند: در تنهایی خویش، در دوردست ها و همین نزدیکی ها، در مدرسه ها و کوچه پس کوچه های شهر و روستاها...
اما این گونه مرگ، شایسته ایران نبود او دقیقا زندگی را از همان جایی آغاز کرد که دیگران مرده بودند، او نه تنها حافظه خانوادگی خویش را به سخره گرفت بلکه حافظه تاریخی تمامی آدمیانی را که از ابتدای تاریخ، دختر را مایه ننگ و زشت رویانشان را مایه شرم و حتّا شایسته "زنده به گوری" می دانستند.
او از میانه جنگی بسیار ناجوانمردانه و نابرابر، فاتح و سرافراز برآمد و درست از اعماق جهنم، بهشت را آفرید، بهشتی شایسته خویش و همه انسان هایی که برای آزادی و شرافت انسانی می جنگند تا آخرین دقایق زندگی...
و این چنین بود که شاعر آزادی را به ستایشِ خویش برانگیخت:
"پیش از تو/ صورتگران بسیار/ از آمیزهی برگها/ آهوان برآوردند...
تمامیِ الفاظِ جهان را در اختیار داشتیم و/ آن نگفتیم/ که به کار آید/ چرا که تنها یک سخن/ یک سخن در میانه نبود:
- آزادی!
ما نگفتیم
تو تصویرش کن!"(احمد شاملو در ستایش از ایران درودی)
ایران درّودی، نقاشِ سرشناس ایرانی امروز جمعه هفتم آبان ۱۴۰۰ ساعت 5/7 صبح پس از چند ماه بیماری و در سن ۸۵ سالگی در تهران درگذشت. او از پیشگامان نقاشی معاصر ایران و شش دهه قبل، از معدود چهرههای مرتبط و شناخته شده در جامعه هنری جهان بود.
ایران، تحصیلکرده رشته نقاشی در پاریس بود و در شکلگیری هنر مدرن در ایران نقش قابل توجهی ایفا کرد. بسیاری از هنرمندان و نویسندگانِ برجسته جهان همچون سالوادور دالی، آندره مالرو، ژان کوکتو از آثارش تمجید کرده بودند.
تنها آرزوی او افتتاح موزهاش در ایران بود که آن را با خود به دنیای دیگری برد. ایران که در زندگی با ناملایمات زیادی دست و پنجه نرم کرده بود تا آخرین لحظات حیات، شور و عشقِ به زندگی را در آثار و گفتارش بازتاب میداد. زمانی در جایی گفته بود موهبت زنده بودن را میباید پاس بداریم.
ایران درودی سال ۱۳۱۵ در شهر مشهد و در خانوادهای برخوردار و از پدری خراسانی و مادری قفقازی به دنیا آمد و محل زندگیشان برخوردگاه فرهنگها و زبانهای متفاوت بود، او با این همه مشکلاتِ مادرزادیاش، کودکیِ شادمانه ای نداشته باشد و در این باره گفته بود: "من بچه عقب ماندهای بودم که به این نقطه رسیدم. وقتی به دنیا آمدم نامادریِ پدرم به مادرم گفت: برای زاییدن این بچه زشت، چرا این همه درد؟ و این در حافظه خانواده همیشه باقی ماند و من برای این خیلی جنگیدم و تلاش و مبارزه من از اینجا شروع میشود."
در کودکی با خانواده به اروپا سفر کرد و وقتی جنگ جهانی دوم شروع شد خانواده او در هامبورگ زندگی میکرد و با شروع جنگ به ایران بازگشتند و مدتی در مشهد زندگی کردند و بعد ساکن تهران شدند. درودی در مدرسه به دلیل علاقه به نقاشی به کلاسهای آزاد طراحی و نقاشی میرفت. وی در سال ۱۹۵۴ برای تحصیل در رشته نقاشی در دانشگاه "بوزار" در "پاریس" به تحصیل مشغول شد و تا سال ۱۹۵۸ به یادگیری هنر در آموزشگاهها و دانشکدههای گوناگون از جمله مدرسه لوور پاریس، دانشکده سلطنتی بروکسل (ویترای)، انستیتوی آر.سی. آی نیویورک (رشته تهیه و کارگردانی برنامههای تلویزیون) پرداخت. ایران درودی علاوه بر نقاشی، در مستندسازی و آموزش تاریخ هنر نیز سابقه داشت.
درودی سپس برای آموختن فیلمسازی به "آمریکا" رفت و در "نیویورک" با "پرویز مقدسی" که او هم دانشجوی کارگردانی بود، آشنا شد و با او ازدواج کرد. درودی حدود شش دهه در فرانسه زندگی کرد و آنجا با شخصیتهای برجسته جهان هنر از جمله سالوادور دالی آشنا شد. آثار او در بیش از ۶۰ نمایشگاه انفرادی و ۲۵۰ نمایشگاه گروهی در ایران و جهان به نمایش درآمده است. از او همچنین کتاب «در فاصله دو نقطه» به یادگار مانده که اتوبیوگرافی خواندنی است از آنچه بر او گذشته. هشت اثر از درودی در گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران و چند موزه در ایران و برخی آثارش در موزههای معروف دنیا نگهداری میشود.
مطالعه زندگی و سخنان او گرما بخش جان های عاشقان و چراغ راهنمایِ آنانی است که سودای شرافتمندانه زیستن دارند: