کد خبر : 173375       تاریخ : 1403/06/19 12:57:04
نگاهی به

نگاهی به "فیکیات" در فضای مجازی

حجم جعلیات علاوه بر فصای مجازی، در آثار "مکتوب" نیز قابل بررسی ست. برای مثال به شکلی تاسف بار شاهد انبوهی از نسخه های دیوان "حافظ" هستیم که اختلافی حیرت انگیز در تعداد غزلیات، توالی ابیات و غزلیات جعلی دارند و هنوز حافظ پژوهان در روند بررسی نسخه های متعدد نتوانسته اند نسخه ای را به عنوان "معتبرترین دیوان حافظ" معرفی کنند و در این زمینه دیری ست با یکدیگر اختلاف دارند.

 امیدغضنفر  

اصطلاح "فیلمفارسی" را نخستین بار دکتر هوشنگ کاووسی برای توصیف سینمای عامه پسند و فیلم هایی مبتذل و فاقد منطق روایی به کار برد. با وامی از "سینا بهمنش" که نخستین بار اصطلاح "اینترنتفارسی" را در متن او دیدم، باید این فضای جولان انبوهی موجودات تشنه ی "دیده شدن" که برخوردهایی مخرب با آثارهنری و ادبی این مرز و بوم دارند را "اینترنتفارسی" نامید. موارد در پی فقط چند مثال از انبوه داده های نادرست فضای مجازی و از تبعات اعتماد به "گوگل" است.

در آلبوم موسیقی "افسانه چشمهایت" کار مشترک همایون شجریان و علیرضا قربانی، سراینده ی قطعه ای با عنوان "افسوس" به اشتباه "هوشنگ ابتهاج" ثبت شده که واکنش یلدا ابتهاج را در پی داشت.

او در متنی با یاد آوری گفته ی پدر مبنی بر این که هنرمندان می توانند از اشعار او در آثارشان استفاده کنند، تاکید کرد به جای اعتماد به "اینترنت" به کتاب های شاعر رجوع کنند. مورد دیگر، می توان قطعه ی "افسار" را مثال زد که محسن چاوشی برای سریال "شهرزاد" اجرا و "شهریار" را سراینده ی شعر معرفی کرد، اما مدتی بعد، مشخص شد شاعری به نام "پریناز جهانگیر عصر" سراینده ی اصلی است.  "دستانم بوی گل می داد" سطر آغازین سروده یی ست که بارها در فضای مجازی به نام "دکتر شریعتی" و "چه گوارا" منتشر شده؛ شعری که در مجموعه شعر "آهوی ناتمام" اثر "سینا بهمنش" به چاپ رسیده بود.

در سال ۱۳۹۷ از سوی "کمپین مبارزه با نشر جعلیات در فضای مجازی" آماری منتشر شد که نشان می داد تا تابستان این سال تعداد ۵۵۷ مورد شعر و متن جعلی منسوب به مولانا، شاملو، فروغ، هدایت، سیمین بهبهانی، سپهری و حسین پناهی در فضای مجازی منتشر شده است. در این کمپین برخی از استادان دانشگاه، دانشجویان و اعضای خانواده ی شاعران حضور دارند.

با نگاهی به گستره و ظرفیت "فضای مجازی"، بی تردید اهالی هنر و ادبیات می توانند ازاین فضا و ظرفیت مطلوب برای دیده شدن و داوری آثارشان در کوتاه ترین زمان و بین میلیون ها مخاطب بهره ببرند، اما با انتشار آثارشان به نام دیگران یا با قرار گرفتن نام شان کنار متن های سخیف در پیج های متعدد که امکان تصحیح را دشوار می کند، عطای این فضا را به لقای اش بخشیده اند. برخی از فیکیات را مرور کنیم:

"از ترس بی کس/ به آغوش های پیش پاافتاده پناه نبر/ هر تازه وارد/ رنجی تازه است"

 ▪منتشر شده به نام "سیمین بهبهانی"

"خوش به حال انارها و انجیرها/ دلتنگ که می شوند/ می ترکند."

▪ منتشر شده به نام "اخوان ثالث"

"من به تو خندیدم/ چون که می دانستم/ تو به چه دلهره از باغچه ی همسایه/ سیب را دزدیدی/ پدرم از پی تو تند دوید..."

 ▪منتشر شده به نام "فروغ فرخ زاد" در پاسخ به "حمید مصدق"

مشابه این موارد را در سطرهایی سخیف تر نیز با نام شاعران کلاسیک و معاصر شاهدیم:

"عاقبت گر عمری باشد ماندگار/ می گذارم این سخن را یادگار/ می نویسم روی کوه بیستون/ زنده باد یاران خوب روزگار !"

 ▪منتشر شده به نام "شاملو"

و:

"یک چند به کودکی به استاد شدیم/ یک چند به روی دوستان شاد شدیم/ پایان حدیث ما شنو که چه شد/ چون ابر در آمدیم و بر باد شدیم!"

 ▪منتشر شده به نام "مولوی"

با نگاهی دوباره به مثال آخر، تصور کنید نوجوانی در پی یافتن شعری برای سپاس از آموزگارش، با جست و جو در "گوگل" یکباره به این سطرها می رسد که به نام "مولوی" است و بدون آگاهی نسبت به اشکال وزنی و این که سطر اول، مصرع آغازین رباعی "خیام" است، ذوق زده آن را برمی گزیند. این روند به شکلی گسترده در ادامه به "چرخه ی اطلاعات غلط" بدل می شود. آن گاه عمق فاجعه را می توان دریافت که تصحیح یکایک این جعلیات چه زمان طولانی ای را با بهره از توان و خرد جمعی خیل فرزانگان طلب می کند. "چرخه ی اطلاعات غلط" در بحث "درست نویسی" نیز دیری ست سیل واژگانی نادرست چون بنادر، اساتید و گزارشات را به نوشتارها سرازیر کرده که مرورش در این مجال میسر نیست.

حجم جعلیات علاوه بر فصای مجازی، در آثار "مکتوب" نیز قابل بررسی ست. برای مثال به شکلی تاسف بار شاهد انبوهی از نسخه های دیوان "حافظ" هستیم که اختلافی حیرت انگیز در تعداد غزلیات، توالی ابیات و غزلیات جعلی دارند و هنوز حافظ پژوهان در روند بررسی نسخه های متعدد نتوانسته اند نسخه ای را به عنوان "معتبرترین دیوان حافظ" معرفی کنند و در این زمینه دیری ست با یکدیگر اختلاف دارند.

البته حجم جعلیات در آثار مکتوب در مقایسه با حجم عظیم متن های فیک و اشعار جعلی در فضای مجازی "اندک" است و بیشتر در مجموعه اشعار برخی از شاعران کلاسیک چون حافظ و خیام می توان مرور کرد.

امروزه با توجه به اهمیت نقش اینترنت در روند زیست انسان ها و تمایل به دریافت اطلاعات از طریق آن در زمینه های مختلف، تلاش اندیشمندان برای تصحیح داده های نادرست این هیولای دنیای مدرن بیش از پیش ضروری می نماید.

بی تردید تلاش در این مسیر "دشوار" و رسیدن به نقطه ی امید بخش "زمان بر" اما "شدنی" ست.


  منبع: پایگاه خبری تحلیلی پیغام
       لینک مستقیم   :   http://peigham.ir/shownews.aspx?id=173375

نظـــرات شمـــا