همایش کشوری علمی،آموزشی پیشگیری از آسیب های اجتماعی با تاکید بر طرح ملی نماد، پیشگیری از اعتیاد و طرح یاری گران زندگی وزارت آموزش و پرورش به میزبانی استان بوشهر برگزار می شود. در این همایش که معاونان پرورشی، کارشناسان ستادی وزارت آموزش و پرورش و کارشناسان ،مشاوران و روان شناسان سراسر کشور در آن حضور خواهند داشت، قرار است گام های طی شده در طرح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مورد بازنگری قرار گیرد.
از جمله اهداف مهم این طرح تبیین اهداف و اقدامات اجرا شده در زمینه طرح «نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان» (نماد) است. برای آشنایی بیشتر با اهداف و برنامه‌های این همایش، گفت‌و گوی زیر را با دکتر مسعود شکوهی، مدیر کل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش انجام داده‌ایم:
همایش دست اندركاران بهداشت روان و پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي با مشارکت چه دستگاه‌هایی برگزار می‌شود؟
همایش علمي – تخصصي مجريان بهداشت روان، رخدادي است که در نوع خود بي‌نظير است. این همایش در راستاي ايجاد هم افزايي و انسجام بخشي به فعاليت هاي اين حوزه، با محوریت وزارت آموزش و پرورش و با حضور دست اندركاران بهداشت روان و پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي آموزش و پرورش كل كشور برگزار می‌شود. در این همایش، مديران ارشد دستگاه‌هاي عضو ائتلاف طرح ملي نماد و ستاد پيشگيري از مواد مخدر نیز حضور دارند.
این همایش چه هدف‌هایی را دنبال می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین هدف‌های این همایش، تبيين سياست‌ها، راهبردها و اهداف برنامه‌هاي ارتقايي، مشورتي، پيش‌گيرانه و مداخله‌اي براي دست اندركاران استاني است. هدف دیگر بررسي عملياتي و اجرايي برنامه‌هاي پيش‌بيني شده در سطح اداره كل بر اساس ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي استاني است. همچنین ارايه گزارشي از ميزان تحقق اهدافريال برنامه‌ها و طرح‌هاي اداره كل و نیز بررسي و واكاوي نقاط ، قوت و ضعف، فرصت‌ها و چالش‌ها و مشكلات و موانع اجرايي و ارايه راهكارهاي مناسب، از دیگر اهداف مهم همایش است.
اداره کل امور تربیتی و مشاوره در حال حاضر چه سياست هاي مهمی را در خصوص مشاوره و مراقبت در برابر آسيب هاي اجتماعي دنبال می‌کند؟
اين اداره کل با طراحي ساختاري پیشرو، نواندیش، نوآور و کیفیت محور و از طریق ايجاد تعامل سازنده درون و بیرون سازمانی بر اساس نقشه راهي مبتني بر مأموريت‌ها و اهداف مندرج در سند تحول بنيادين ، کوشیده است که علاوه بر خلق فرصت‌هاي ناب در ساختار آموزشي و پرورشي مدارس در قالب اجراي برنامه‌هايي پويا و توانمند محور با ارتقاي سطح سواد روان‌شناختي معلمان و كاركنان، روند تقويت و بازسازي رواني – اجتماعي دانش‌آموزان را تسهيل نمايند به گونه‌اي كه بتوانند در چهارچوب توانایی‌ها و شایستگی‌های ذاتي و با تكيه بر عامليت خود، ايفاي نقش نمايند. اگر بخواهم به طور جزیی‌تر به ذکر این سیاست‌ها بپردازم، باید به این موارد اشاره کنم:
یکی از این سیاست‌ها ايجاد يكپارچگي و انسجام بخشي به روند سياست‌گذاري طراحي و اجرا و نظارت وارزشيابي طرح‌ها و برنامه‌هاي مرتبط در حيطه ارتقايي، پيش‌گيرانه، مداخلات تخصصي ، مراقبتي و حمايتي در حوزه راهنمايي، خدمات مشاوره‌اي و روان‌شناختي، سلامت روان وفوريت هاي رواني - اجتماعي است. سیاست دیگر بهره‌گيري از مشاركت مؤثر برون و درون بخشي است. از سیاست‌های مهم دیگر توسعه ظرفیت‌ها برای استقرار نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان (نماد) است. سیاست مهم دیگر، ظرفیت‌سازی و ارتقاء آمادگی‌ها برای مداخله سریع، به‌موقوع و مؤثر در فوریت‌های اجتماعی دانش‌آموزان و ارائه خدمات مورد نیاز توانمندسازی، درمان و حمایت های اجتماعی دانش آموزان در معرض خطر، پرخطر و آسیب دیده است.
همچنین کوشش برای کاهش عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان، افزایش نرخ پوشش فعالیت های بهداشت روان و پیشگیری از آسیب های رواني - اجتماعی به حداقل 60 درصد مدارس کشور. ( با تاکید بر گسترش دامنه اجرای طرح های توانمندسازی دانش آموزان، والدین و کارکنان ) از دیگر سیاست‌های مهم این اداره کل در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است. می‌توانم به سیاست‌های مهم دیگری همچون جلب مشارکت و شبکه سازی ذی‌نفعان مدرسه ، خانواده و محله برای ارتقاي بهداشت روان و پیشگیری از آسیب‌های رواني- اجتماعی در قالب تشكل‌هاي مردم نهاد و دولتي و نیز
ظرفیت‌سازی و ارتقاء آمادگی‌ها برای مداخله سریع ، به‌موقوع و مؤثر در فوریت‌های رواني - اجتماعی دانش آموزان هم اشاره کنم.
در ارتباط با پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، طرحی نیز با نام «ياريگران زندگي» راه‌اندازی شده است. هدف از اجراي این طرح چیست؟
اين طرح به‌منظور ظرفیت‌سازی برای توسعه کمی و کیفی برنامه‌ها و خدمات پیش‌گیرانه در مدارس کشور و بهره‌گيري از ظرفیت تشکل‌های دانش‌آموزی ، والدین و کارکنان مدارس، در زمینه ارتقاي بهداشت روان، پیشگیری از اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی، به‌عنوان بخشی از کلان برنامه « یاریگران زندگی» راه اندازی شده است. ازاهداف مهم اين طرح یکی هم‌افزایی ظرفیت‌های مدارس کشور برای پیشگیری، کنترل و کاهش آسیب‌های رواني - اجتماعی دانش‌آموزان است. هدف دیگر ترویج نهضت فرهنگی و اجتماعی پیشگیری از آسیب‌های رواني - اجتماعی در سطح مدارس کشور است.
همچنین ترویج فعالیت‌های داوطلبانه و مشارکتی در زمینه پیشگیری از آسیب‌های رواني - اجتماعی در بین دانش آموزان، والدین و کارکنان،گسترش فعالیت‌های جامعه محور برای پیشگیری از آسیب‌های رواني - اجتماعی در سطح مدارس کشور، ساماندهی و یکپارچه‌سازی فعالیت‌های داوطلبانه برای مبارزه با اعتیاد و آسیب های رواني – اجتماعی وتوانمندسازی گروه ها و تشکل‌های دانش‌آموزی مبارزه با اعتیاد و آسیب‌های رواني – اجتماعی را باید از اهداف طرح یاریگران زندگی برشمرد. از دیگر هدف‌های این طرح افزایش نرخ و گستره پوشش برنامه‌ها و خدمات برای ارتقاء سلامت و مبارزه با اعتیاد و آثار رواني - اجتماعی آسیب‌های اجتماعی در مدارس و نیز افزایش کارایی و اثربخشی برنامه‌ها و فعالیت‌های پیشگیری از اعتیاد و آسیب‌های رواني – اجتماعی است.
چه راهبردهای اجرایی در اجرای این طرح در نظر گرفته شده است؟
از راهبردهاي مهم مورد نظر در اجراي اين طرح می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
راهبرد نخست ساماندهی و یکپارچه‌سازی کلیه تشکل‌های رسمی و غیررسمی فعال و فعلی در مدارس کشور است. باید به این نکته توجه داشت که طرح مشارکت اجتماعی دانش آموزان، به‌عنوان قطب بخش «جامعه محور» و طرح «همیار مشاور» به عنوان قطب بخش رصد و مداخله طرح «کانون یاریگران زندگی» به فعاليت مي‌پردازد.
راهبرد دوم اجرایی این طرح، تمرکز اقدامات بر پیشگیری اولیه از اعتیاد و آسیب های رواني – اجتماعی است. که در این راهبرد، طرح‌های آموزش و توانمندسازی به عنوان قطب آموزش و توانمندسازی اعضاء کانون یاریگران زندگی اجرا مي‌شود.
راهبر دیگر استفاده از کلیه ظرفیت‌های موجود مدارس برای تسهیل فعالیت‌های «کانون یاریگران زندگی» است. از دیگر راهبردهای این طرح تأکید بر گسترش فعالیت‌های جامعه محور پیش‌گیرانه و ارتقایی از طریق «کانون یاریگران زندگی» است. همچنین به‌کارگیری و پیاده سازی ابتکارات و نوآوری‌های مدارس و تشکل های دانش آموزی در زمینه مبارزه با اعتیاد و رواني – اجتماعی از دیگر راهبردهای این طرح است که در قالب اجرای برنامه‌های فرهنگی پیشگیری از آسیب های اجتماعی، به‌ویژه «جشنواره نوجوان سالم» و «هفته مبارزه با اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی» ، یک بخش ویژه برای مشارکت «کانون یاریگران زندگی» ، شامل ابتکارات و دستاوردهای این کانون ها ، اختصاص داده شده است.
به‌نظر می‌رسد که طرح نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان یا «نماد»، در حال حاضر پروژه‌ی اصلی وزارت آموزش و پرورش برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی باشد.
بله. می‌توان ادعا کرد که «نماد» جامع‌ترین و حیاتی‌ترین طرحی است که وزارت آموزش و پرورش با همکاری دیگر دستگاه‌ها در زمینه مراقبت‌های اجتماعی از دانش‌آموزان طراحی و اجرا کرده است. البته مسأله مراقبت از دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی و اخلاقی همواره دغدغه‌ی آموزش و پرورش نظام اسلامی بوده است. در طی چهل سال گذشته همه‌ی اقداماتی که در زمینه‌های پرورشی و تربیتی صورت گرفته، هدفش پرورش انسان‌های درست و صالح بوده و در این راه سرمایه‌های فراوانی هم هزینه شده است. این که این اقدامات و برنامه‌ها تا چه اندازه مؤثر بوده یا چه ضعف و قوت‌هایی داشته بحثی جدا است. اما در شرایط فعلی، که کشور ما هم مثل دیگر کشورها تحت تأثیر تحولات مختلف جهانی قرار دارد و احساس خطری که نسبت به ورود انواع آسیب‌های اخلاقی و روانی به نوجوانان و جوانانمان وجود دارد، شاید از هر زمان دیگری نیاز به تجدید نظر در برنامه‌ها و طراحی مدل‌های مراقبتی نوین بیشتر باشد. در این مدل‌های مراقبتی بیش از هرچیز باید به‌شکلی نظام‌مند و دقیق و منسجم روی مراقبت اجتماعی از قشر جوان و نوجوان تمرکز کرد.
طرح نماد چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
این طرح دارای یک هدف اولیه و یک هدف اصلی و چند هدف اختصاصی است. هدف اولیه و بنیادی طرح، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است. هدف اصلی نیز توانمندسازی دانش‌آموزان و مقابله با آسیب‌های اجتماعی از طریق «مداخله به‌موقع و مؤثر» است. در زمینه اهداف اختصاصی نیز مواردی پیش‌بینی شده است. همچون: گسترش آموزش‌های ریشه‌ای در زمینه پیشگیری از رفتارهای پرخطر، آموزش مراقبت از خود در برابر آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری، ایجاد نظامی که بتواند دانش آموزان آسیب‌پذیر را به‌طور منظم و علمی رصد کند، و همچنین طراحی و توسعه‌ی یک نظام پایدار که نتیجه‌اش مداخله‌های مؤثر و توانمندسازی دانش‌آموزان باشد.
می‌دانیم که مجری اصلی طرح نماد وزارت آموزش و پرورش است اما روشن است که رسیدن به اهدافی که شما برشمردید، به تنهایی از عهده آموزش و پرورش بر نمی‌آید.
- درست است. طرح نماد یک طرح کاملا فراگیر است و ساز و کارهای بسیار پیچیده‌ای دارد و نیازمند تعامل و همکاری بسیاری از دستگاه‌ها است برای همین هم در حال حاضر سازمان‌ها و نهادهای مهمی همچون سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بهزیستی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیروی انتظامی، کمیته امداد امام خمینی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بنیاد برکت و برخی از دانشگاه‌ها برای اجرای طرح در کنار آموزش و پرورش قرار دارند.
به عنوان پرسش پایانی این گفت‌وگو، مهم ترين انتظار شما از برگزاري «نشست علمي – تخصصي مجريان بهداشت روان» چيست؟
اميدوارم که این نشست، ضمن دستيابي به هم‌افزايي مطلوب و تقريب نگرش در بين سياست‌گذاران و مجريان بهداشت روان، موجبات يكپارچگي، انسجام بخشي و وحدت رويه در اجراي برنامه‌ها و فعاليت‌هاي حوزه سلامت روان و پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي را فراهم آورد.
گفتگو: صدیقه جمالی
منبع:
پایگاه خبری تحلیلی پیغام
لینک مستقیم :
http://peigham.ir/shownews.aspx?id=114089
