هفته نامه پیغام

هفته های قبل در باره عشق چند یادداشت تقدیم دوستان عزیزم کردم و همچنین گفتم که عشق موجب مهربانی و شقفت می شود.  در آن میان سوالی پیش آمد که چرا با وجود این که برخی از انسان ها مثل هیتلر، ناپلئون و ژولیوس سزار و... عاشق بودند و تا پایان عمر عاشق ماندند، عشق آن ها به مهربانی و شقفت منتهی نشد!؟

صاحبنظران بزرگی به این مساله مهم  پاسخ گفته اند. در این میان کلام مولانا جلال الدین محمد بلخی که از سرسلسله های عاشقان است، بسیار زیبا و نافذ اسد. مولانا معتقد است که عشق هایی که به شفقت و مهربانی ختم نمی شود، عشق مجازی هستند نه عشق حقیقی.

در مثنوی مولانا در رابطه با مسأله عشق و محبت مجازی دو موضع گیری بـه ظـاهر متفاوت عنوان گردیده، بدین صورت:

* در دسته ای از ابیات، هر نوع عشق و محبتی ممدوح و مؤثر و باارزش دانسته شده و عـشق های ایـن جهانی و صوری نیز به عنوان معبر مطرح گشته، البته به شرط آنکه در حـد عـشق صوری متوقف نشود، مطلق عشق را موجب تـطهیر عـاشق و شـفای امراض او دانسته.

"عاشقی گر زین سر و گر زان سر است/عاقبت مـا را بـدان شه رهبر است/هر که را جامه ز عشقی چاک شد/او ز حرص و عیب کلی پاک شد/چند بازی عشق با نـقش سبو/بگذر از نـقش سبو و آب جو/بر صورهای قدح/بگذرمایست/باده در جام اسـت لیـکن جام نیست/ای بـسا کـس را کـه صورت راه زد/قصد صورت کرد و بر اللّه زد/عشق او پیداست و مـعشوقش نهان/یار بـیرون فتنه او در جهان/ شاد باش ای عشق خوش سودای ما/ای طبیب/ جمله علتهای ما/ای دوای نخوت و ناموس ما/ای تو افـلاطون و جـالینوس ما"

 * در دسته ای دیگر عشق های صوری و مجازی مـذمت شده و تنها عشق مـفید، عـشق به حق تعالی و کمال مـطلق دانـشته شده. "آنکه گه ناقص گهی کامل بود/نیست محبوب خلیل آفل بود/عشق از اصواف خدای بی نیاز/عاشقی بر غیر او باشد مجاز/هین رهـا کـن عشقهای صورتی/عشق بر صورت نه بـر روی ستی/بر کـلوخی دل چـه بندی ای سلیم/واطلب اصلی کـه پایـدا و مقیم/عاشق صنع خدا باقر بود/عاشق مـصنوع او کـافر بود"

و خلاصه این که"عشق حقیقی است مجازی مگیر/این دم شیر است ببازی مگیر" می توان وجه جمع بین این دو دسته را در کیفیت و شرایط حـصول عـشق مجازی و نوع آن دانست، بدین معنی کـه آن عشق های مـجازی کـه جـنبه آلیت (ابزاری)، مرآتیت(آینه وار بـودن)و طریقیت(راه و معتبر بودن)نسبت به عشق حقیقی و محبوب حقیقی را داشته باشند«ممدوح» و آن عشق های مجازی که جنبه اصـالیت(هدفی) و نـفسیت و موضوعیت داشته باشند و موجب توقف عـاشق در هـمان مـرحله شـوند، «مذموم»است. چنانچه مـولانا خود در دیوان شـمس، ضـمن تشبیه عشق مجازی به شمشیر چوبینی که جنگجویان جهت ورزیده شدن فرزندان خود به آنان مـی سپارند تـا پس از مـهارت آن را رها کرده و شمشیر فولادی و واقعی در اختیارشان قـرار دهـند، در واقـع بـر قـابلیت«مدخل عـشق حقیقی واقع شدن» را در عشق مجازی صحه می گذارد.

"این از عنایتها شمرکز کوی عشق آمد ضرر/عشق مجازی را گذر بر عشق حقست انتها/غازی بدست پور خود/شمشیر چوبین می دهد/تا او در آن استا شود شمشیر گیرد در غزا/عشقی که بر انـسان بود شمشیر چوبین آن بود/آن عشق با رحمان شود چون آخر آید ابتلا/عشق زلیخا ابتدا بر یوسف آمد سالها/شد آخر آن عشق خدا میکرد بر یوسف قفا"(سعید رحیمیان، کیهان اندیشه 1370 شماره 38)

  منبع: پایگاه خبری تحلیلی پیغام
       لینک مستقیم   :   http://peigham.ir/shownews.aspx?id=148204