هفته نامه پیغام

حسین حشمتی- روزنامه نگار و عضو هیات تحریریه پیغام

بی تردید حج یکی از مهم ترین مظاهر دین حنیف اسلام است که شیعه وسُنی بر وجوب آن اتفاق نظر دارند به این معنا که،برهرفرد مسلمانی واجب است در صورت واجد شرایط بودن،حداقل یکبار در طول عمر خود به این تکلیف الهی عمل نماید کما این که سالیانه چندین میلیون نفر از مسلمانان جهان منجمله کشور ایران به حرم امن الهی مشرف می شوند اما نکته مهم بروز مشکلات و سخت گیریها و عدم انجام آداب میزبانی است که توسط حکام سرزمین حجاز که لقب خادمین حرمین شریفین را یدک می کشندند، آنچنان که باید و شاید انجام نمی شود که پرداختن به مصادیق آن هدف این مقاله نیست، اما آنچه مورد نظر نگارنده است، عدم آشنایی بعضی از حجاج به محرمات حال احرام،طواف،آداب حضور و....است.

به این معنا که همه ساله جمع کثیری از زائران خانه ی خدا که اکثرا در دهه های هفتم و هشتم عمر به سر می برند نه تنها از انجام مناسک حج تمتع عاجزند بلکه از استعداد فرا گیری آداب و اعمال آن نیز بی بهره اند و چنین است که متاسفانه این قبیل زائران جز مزین شدن به لقب افتخاری(حاجی) بهره واقعی از این سفر نمی برند،بگذریم از این که بعضی هایشان هم که توان تحمل شرایط آب هوایی و انجام اعمال سخت حج را ندارند بیمار می شوند و به این ترتیب هم خود را به زحمت می اندازند هم مسئولان مربوطه را،ای کاش سازمان حج و زیارت کشور با عنایت به فتوای مراجع شیعه مبنی بر استطاعت مالی و صحت بدنی از اعزام حجاجی که چنین شرایطی دارند خودداری می کردند.

اسف بار تر از وضعیت حجاج سالمند و بیمار،اوضاع حجاج جوان و میان سال است که متاسفانه بعضی از آنان هم نه تنها از آداب و مناسک اطلاعات کافی ندارند بلکه اغلب به نیت حج اما در واقع به قصد تجارت وشُهرت به این سفر معنوی می روند و لذاست که تنها زائران معدودی موفق به انجام حج کامل،آنگونه که آیت الله جوادی آملی در کتاب، جُرعه ای از صهبای حج تشریح کرده اند نائل می شوند،آنجا که در باب ادب ورود به مسجد الحرام می نویسند،طبق روایت نورانی امام سجاد(ع) ورود به حرم باید حج گزار را بیش از پیش به حرمت غیبت اهل اسلام متذکر شود و این قصد را در او برانگیزد که، خدایا من غیبت و عیب جویی مسلمانی را نمی کنم و زائر آنگاه که وارد مکه شدباید براین نیت باشد که، خدایا به قصد تو آمدم نه به قصد تجارت،شهرت،سیاحت، تفریح، تفرج و مانند اینها.

اکنون پرسش اساسی این است که آیا همه ی زائران محترمی که به سر زمین وحی مشرف می شوند برای رضای خدا رنج سفر را بر خویش هموار می سازند و هزینه های هنگفت آن را می پردازند؟

واقعیت این است که با مقایسه ای حتا سطحی میان آنچه که براساس کتاب مناسک حضرت امام خمینی(س،ر) تحت عنوان، حج تمتع با چه شرایطی واجب می شود و استطاعت به چه معناست؟ (۱) و آنچه که توسط بعضی از حجاج انجام می شود، متوجه می شویم چه تفاوت فاحشی در این موارد وجود دارد زیرا وجود همین نقص غرض میان نیت حج گزاران و آنچه که به علت جهل احتمالی آنان به فلسفه و آداب و اعمال حج تمتع متصور است باعث ظاهر شدن سیرت حیوانی آنها می گردد، همانگونه که آیت الله جوادی آملی در سرفصل (سیرت حیوانی بعضی از حج گزاران) (۲) نوشته و با آوردن احادیثی از امامان معصوم علیهم الاسلام،نتیجه گرفته اند که اگر چه همه ی افراد حاضر در مراسم حج در آمار ظاهری، حج گزاران به حساب می آیند لیکن ممکن است بسیاری از آنان در سرشماری سر و حقیقت افراد که مربوط به اسرار حج است، انسان به شمار نیایند.

اگر چه براساس تعالیم و فقه اسلام،تمامی اشخاص مستطیع می باید در اولین فرصت این حکم الهی را انجام دهند اما آیا اصراف در مخارج چندین میلیونی که پس از بازگشت ازاین سفر معنوی جهت برگزاری ضیافت های آنچنانی و پذیرایی از اقوام و آشنایان انجام می دهند هم جزئی از اعمال حج است؟آیا زیبنده تر نیست که زائران باز گشته از خانه ی خدا، این هزینه های تجملاتی را به حداقل یا به صفر برسانند و آن وجوه را به نیازمندان دیار خودشان بپردازند؟

ختم کلام این که شاید همین تناقضات در نیت و عمل حجاج در زمان مولانا هم وجود داشته که او را وادار ساخته با سرایش غزل مشهور خویش چنین رفتار و کرداری را محکوم نماید.

ای قوم به حج رفته کجایید،کجایید
معشوق همین جاست بیایید،بیایید
معشوق تو همسایه ی دیوار به دیوار
در بادیه سرگشته شما در چه هوایید؟

  منبع: پایگاه خبری تحلیلی پیغام
       لینک مستقیم   :   http://peigham.ir/shownews.aspx?id=110297